Astmapping: Lokalisatie van respiratoire hotspots voor astmapatiënten in een stedelijke context a.d.h.v. Citizen Science en snuffelpalen

Luchtverontreiniging veroorzaakt het belangrijkste milieu-gerelateerde gezondheidsrisico in Europa. Recente schattingen van de Wereld Gezondheidsorganisatie (World Health Organisation; WHO) suggereren dat luchtverontreiniging aan de basis ligt van tot 80% van de vroegtijdige sterfgevallen, longaandoeningen en longkanker.1 Astma is een chronische inflammatoire aandoening van de luchtwegen die terugkerende episodes van piepende ademhaling, kortademigheid, beklemmend gevoel op de borst en hoesten kan veroorzaken. Deze symptomen zijn het meest ernstig tijdens de nacht of in de vroege ochtend bij het ontwaken. In gans Europa lijden naar schatting 30 miljoen mensen (4.0%) aan astma en de prevalentie in België ligt zelfs nog wat hoger, nl. 4.4%.2 Hoewel luchtverontreiniging alle populaties kan schaden, spreekt het voor zich dat sommige mensen – zoals astmapatiënten – gevoeliger zijn aan een hogere vervuilingsgraad.
Tijdens dit project worden drukknoppen ontwikkeld die gemonteerd worden op de inhalatoren (puffers) van astmapatiënten om met behulp van o.a. gps-signalen de frequentie van gebruik alsook de locatie bij gebruik van deze inhalatoren in kaart te brengen3. Om de bekomen data uit dit Citizen Science project te verifiëren en te versterken, worden tevens een aantal vaste meetpunten – “snuffelpalen” – doorheen de stad Hasselt geplaatst. Op deze manier kunnen “respiratoire hotspots” binnen de stad gelokaliseerd worden.
Om dit te realiseren is het project onderverdeeld in 6 deelactiviteiten (werkpakketten):
· Een eerste activiteit bestaat uit een literatuurstudie waarbij alle benodigde elektronica voor zowel drukknop als snuffelpaal gescreend worden en de finale selectie ervan op basis van o.a. prijs/kwaliteit, meetbereik, flexibiliteit, etc.
· Binnen de tweede activiteit wordt de drukknop die op de inhalatoren dient geplaatst te worden, ontworpen en geproduceerd. Parallel hiermee wordt ook een eenvoudige gebruikers-app ontwikkeld om éénmalig relevante demografische gegevens van gebruikers te verzamelen.
· De derde activiteit bestaat uit het ontwerp en de ontwikkeling van de vaste meetpunten, waarbij gestreefd wordt naar duurzame, robuuste en stand-alone meetpunten die relevante luchtkwaliteitssensoren bevatten.
· De vierde activiteit loopt in parallel met de tweede activiteit, gezien hierbij het rekruteren van de gebruikers - astmapatiënten - van de drukknoppen centraal staat.
· De vijfde activiteit bestaat uit het verzamelen van alle meetdata en de uitgebreide analyse hiervan teneinde de lokale luchtkwaliteit van de stad in kaart te brengen en het identificeren van respiratoire hotspots.
· Tenslotte zal de zesde activiteit de terugkoppeling en rapportering van alle resultaten aan de betrokken partners omvatten.
De doelgroepen van dit project zijn enerzijds de astmapatiënten die met behulp van de bekomen data een beter self-management van hun ziekte kunnen realiseren. Hierdoor wordt astma-medicatie efficiënter gebruikt en is er minder kans op complicaties. Anderzijds kan de participerende stad een gedetailleerder beeld van de lokale luchtkwaliteit verkrijgen en wordt het mogelijk om effecten van maatregelen op specifieke locaties en op specifieke momenten te monitoren.
Het belangrijkste eindresultaat van het project is de visualisatie van de mogelijks geïdentificeerde respiratoire hotspots binnen de stad en de daarbij horende sensibilisering naar zowel de astmapatiënten alsook alle inwoners van de stad toe. Wanneer de data real-time zichtbaar zijn voor de beleidsmakers – en eventueel ook voor de burgers – ontstaat hierdoor een link met Smart City en het opzetten van een open data beleid.