Open Dialogue: hinderpalen en hefbomen voor multistakeholder-samenwerking

Tijdens het PWO Onderweg met Open Dialogue (2021-2023) bleek het gebrek aan multistakeholder-samenwerking door de fragmentering van zorg en welzijn een grote hinderpaal voor de verdere ontwikkeling van Open Dialogue (OD). OD is een Finse benadering waarin de focus ligt op het open bespreken van moeilijkheden met de patiënt, familie, professionals en andere betrokkenen uit de omgeving. OD vereist het samenbrengen van diverse betrokkenen, maar in zorg en welzijn werken veel professionals ‘op hun eigen eilandje’. Tegelijk gaapt er ook een grote kloof tussen formele en informele zorg. Ook het betrekken van ervaringsdeskundigen gebeurt vaak niet of moeizaam. Dat gebrek aan samenwerking bemoeilijkt de toepassing van OD.

In dit onderzoek identificeren we daarom de hinderpalen en hefbomen m.b.t. multistakeholder-samenwerking voor het toepassen van OD, en co-creëren we bottom-up manieren om hefbomen te versterken met de stakeholders uit voornamelijk zorg en welzijn (de netwerken Geestelijke Gezondheidszorg, partners uit de eerstelijnszones, CAWs, …). Om met Open Dialogue van start te gaan was het eerst essentieel voor teams om te focussen op de kern namelijk dialogisme en tolerantie van onzekerheid. De andere 5 principes focussen op het organisatorisch luik en vragen verdieping over organisaties heen.

We analyseren eerst het ‘ecosysteem’ van betrokken én ontbrekende partijen bij de zorg voor vier personen met een dubbeldiagnose incl. psychose in een OD-traject. Die analyse levert een diepgaand beeld op van de manier waarop al dan niet samengewerkt wordt en hoe dit in relatie is met Open Dialgoue (samenwerkingsvorm, -intensiteit, -frequentie), of bestaande samenwerkingen als effectief en efficiënt geëvalueerd worden (door actoren zelf, maar ook onderzoeksmatig vanuit overkoepelend perspectief), en de achterliggende faciliterende dan wel remmende factoren (bvb. verschillen in visie, samenwerkingsbereidheid, doelen, doelgroep, werkmethode, taakverdeling, praktische factoren, institutionele factoren, …).

Vanuit die bevindingen starten we vervolgens met de stakeholders cocreatietrajecten om bottom-up hefbomen te versterken. We richten ons zowel op hefbomen vanuit individueel, team als organisatorisch of netwerkperspectief, om rollen en mogelijkheden op elk niveau te verduidelijken en versterken. Het PWO heeft zo een rechtstreekse impact op de samenwerkingen tussen de betrokken partijen in de vier OD-trajecten, en levert inzichten en gecocreëerde oplossingen op die breder toegepast kunnen worden in zorg en welzijn, zowel wat OD als multistakeholder-samenwerken betreft.