IntimiToujours: Inzetten op intimiteit in het woonzorgcentum

Wanneer ouderen de overstap maken van thuis wonen naar verblijven in een woonzorgcentrum impliceert dat dikwijls dat intimiteits- en seksualiteitsbeleving iets is wat niet meer kan of er niet meer mag zijn, als iets wat letterlijk aan de deur van het woonzorgcentrum achtergelaten wordt. Desondanks talrijke taboedoorbrekende initiatieven (Messelis, Kazer & Gelmetti, 2019) is het bespreken en beleven van intimiteit en seksualiteit in woonzorgcentra nog steeds een thema waar zorgverleners niet meteen weten hoe hiermee om te gaan. Het topic krijgt dan ook vaak pas aandacht wanneer er zich een ‘incident’ voordoet, en ook dan is het voorkomen van toekomstig ‘problematisch gedrag’ vaak prioritair over het welzijn van de bewoner.
Aandacht voor intimiteit en relaties vormen een essentieel onderdeel van kwaliteitsvol ouder worden. Het ‘nieuwe normaal’ waarin we vandaag de dag leven (n.a.v. de coronacrisis) heeft meer dan ooit aan het licht gebracht hoe belangrijk intimiteit in de brede zin van het woord is en hoe dit, zeker bij kwetsbare doelgroepen zoals ouderen, gemist wordt. Het gebrek aan elkaars hand vasthouden, elkaar knuffelen, een arm om je schouder of een kusje, kortom ‘huidhonger’, heeft het welzijn van ouderen in woonzorgcentra tijdens de covid-situatie ernstig aangetast (Vanlessen, 2020). Het belang van lichamelijk contact wordt benadrukt door de nieuwe richtlijnen voor bezoek aan woonzorgcentra die n.a.v. de eerste lockdown door de Taskforce COVID-19 Zorg werden opgesteld (Taskforce Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, 2020).
Het WHO-International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) model, en Positieve Gezondheid, zien intimiteit en sociale relaties als belangrijke componenten van mentaal welbevinden en kwaliteit van leven. Enkel als aan elk van deze dimensies wordt gewerkt, kan kwaliteitsvolle zorg worden geleverd (Heerkens & Huber, 2013).

Het project ‘IntimiToujours’ heeft als doel een ervaringsgericht traject uit te werken waarmee zorgverleners aan de slag kunnen om in hun woonzorgcentrum te werken rond intimiteit. De inhoud van dit traject wordt vormgegeven vanuit de wensen en behoeften van bewoners zélf wat betreft beleving van intimiteit. Verwacht wordt, door middel van het participatieve proces in zowel de opbouw als outcome van het onderzoeksproject, een duurzame en gedragen “oplossing” op maat te bekomen opdat intimiteit als basisbehoefte kan worden gezien en als onmisbaar voor dagdagelijkse kwaliteitsvolle zorg geven en beleven.