UCLL Research & Expertise
Zoek
WCAL Stand

Omgaan met grensoverschrijdend gedrag op festivals

WCAL

Expertisecentrum Resilient People op Pukkelpop

Samen voor een Veiliger Festival

Sinds 2023 creëren Pukkelpop en Hogeschool UCLL samen een aparte zone ‘We Care A Lot’ rond welzijn en veiligheid van festivalgangers. Het gaat over grensoverschrijdend gedrag, alcohol- en druggebruik, maar ook over gehoorschade en veilig vrijen. Om vragen daarover te kunnen beantwoorden, worden meer dan 100 vrijwilligers opgeleid. Op de festivalweide is de We Care A Lot-stand en lopen mobiele teams rond die de festivalgangers vrijblijvend aanspreken. Naast studenten en docenten van de UCLL-welzijnsopleidingen die de stand bemannen wordt de kennis van expertisecentrum Resilient People ingezet. 

Opleidingsdag voor vrijwilligers

Expertisecentrum Resilient People zorgt voor de opleidingsdag voor vrijwilligers. Tijdens de training werd diepgaande uitleg gegeven over grensoverschrijdend gedrag. Vrijwilligers leren hoe ze gepast kunnen reageren en oefenen dit aan de hand van casussen. Deze training is cruciaal om vrijwilligers goed voor te bereiden op de situaties die ze op het festival kunnen tegenkomen.

Sfeerspons actie

Ken jij de Scheve Sfeerspons al?

In 2025 zet expertisecentrum Resilient People samen met studenten uit de welzijnsopleidingen een driedelige interactieve activatie op, verspreid over de weide, om festivalgangers op een laagdrempelige manier te laten ontdekken hoe ze zelf kunnen ingrijpen bij grensoverschrijdend gedrag (GOG).

Actie 1 – Hoe reageer jij bij grensoverschrijdend gedrag?


Bezoekers starten met een korte online test waarin ze vijf realistische festivalsituaties voorgeschoteld krijgen. Bij elk scenario kiezen ze hoe zij als omstaander zouden reageren. De opties zijn gebaseerd op het 5A’s-model van Sensoa: Aanwezig blijven, Afleiden, Anderen betrekken, Aanspreken en Afzonderen.
Op basis van hun keuzes ontdekken bezoekers welk type Scheve Sfeerspons zij zijn:
•    De Instant Re-spons – directe aanspreker
•    De Aftercare spons – zorgt achteraf voor steun en veiligheid
•    De Switch-spons – leidt creatief af om spanning te doorbreken
•    De Back-up spons – betrekt anderen om samen in te grijpen
•    De Stille Steunspons – blijft aanwezig om veiligheid te bieden

Geen enkele aanpak is op zich “juist” of “fout” want elke situatie vraagt om een andere reactie.
Na de test krijgen bezoekers een illustratie van hun Scheve Sfeerspons en kunnen ze deze als tijdelijke tattoo laten zetten bij de E>rena. Wie dat doet, maakt bovendien kans op een combiticket voor Pukkelpop ’26.

Deze actie is alvast een groot succes, meer dan 1500 festivalgangers vulden de test al in.

sfeerspons tattoo
sfeerspons actie

Actie 2 – Situaties oefenen
 

Met een reuzendobbelsteen en situatiekaarten oefenen bezoekers om vanuit een willekeurig gekozen Scheve Sfeerspons te reageren op grensoverschrijdend gedrag. Ze gooien de dobbelsteen, trekken een situatiekaart (bv. “iemand zoent iemand zonder toestemming”) en reageren vanuit de persona die ze hebben gedobbeld. Zo leren ze creatief en zelfverzekerd verschillende interventiestijlen gebruiken.
 

Actie 3 – Onderzoek naar mythes rond GOG

Voor wie na de eerste twee stappen nog dieper wil gaan, is er een optionele vragenlijst die peilt naar attitudes over veelvoorkomende mythes en uitspraken rond grensoverschrijdend gedrag. Bezoekers geven aan in welke mate ze het eens of oneens zijn met deze stellingen. Zo krijgen onderzoekers inzicht in welke opvattingen en misvattingen leven. De inzichten helpen om toekomstige sensibilisering op maat te ontwikkelen en vormen een eerste stap in een nieuw UCLL-onderzoeksproject dat in september start. Onderzoekers Evi Verdonck, Sophie Wouters, Pieter Frederix en Anne Groenen zijn dan ook aanwezig op het festival.

5A's

Hoe kan je reageren op GOG?

Om effectief te reageren op grensoverschrijdend gedrag, leren vrijwilligers verschillende methoden. De vijf A's vormen de kern van deze aanpak en werden ontwikkeld door Sensoa:

  • Anderen betrekken: Betrek andere omstanders of verantwoordelijken om samen sterker te staan. 
  • Aanspreken: Spreek de betrokken personen direct aan en vraag of alles in orde is. 
  • Afleiding: verschuif de aandacht naar jou door een vraag te stellen of een gesprek te beginnen. 
  • Afzonderen: Haal een van de betrokkenen uit de situatie om verdere escalatie te voorkomen. 
  • Aanwezig blijven: Blijf in de buurt en bied na afloop steun aan het slachtoffer. 

Deze strategieën bieden vrijwilligers de tools om op een veilige en ondersteunende manier te reageren, waarbij ze altijd rekening houden met hun eigen veiligheid en comfort. 

Wat is grensoverschrijdend gedrag (GOG)

Grensoverschrijdend gedrag (GOG) omvat handelingen waarbij iemand de fysieke of emotionele grenzen van een ander overschrijdt, met bewust of onbewust schadelijke gevolgen.  

Dit kan fysiek, emotioneel of verbaal zijn, en ook racisme en discriminatie vallen hieronder. GOG is allesomvattend, van ongewenst fysiek contact en manipulatie tot structureel racisme en micro-agressies. Door deze brede definitie te begrijpen, kunnen vrijwilligers beter inspelen op de diverse situaties die zich kunnen voordoen op een festival.