De bijbel is een oud boek, maar het kan vandaag nog betekenis hebben. In bijbelse verhalen zit immers veel rijkdom en levenswijsheid verscholen. Recent brachten onderzoekers van expertisecentrum Art of Teaching het praktijkboek ‘Het verhaal is nooit af’ uit. Een pleidooi om samen met kinderen in de bijbel te lezen. Een gesprek met de auteurs.
3 goeie redenen om samen met kinderen in de bijbel te lezen
Auteurs Ilse Geerinck, Carole Verbeeck, Martien Geerts en Kristien Coussement zijn docenten godsdienst en taal in de lerarenopleiding en als onderzoekers verbonden aan het expertisecentrum Art of Teaching van Hogeschool UCLL.
Bijbelverhalen bieden rijke leeskansen. Ze worden nog waardevoller als je ze diepgaand leest.
Wat heeft jullie aangezet om het boek te schrijven?
"De bijbel is vandaag de dag vaak een onderschat instrument. Er zit nochtans ontzettend veel waarde in het oude boek. Bijbelverhalen gaan terug naar de bron en bieden een literair ingebedde blik op het fundamentele mens zijn. Wat maakt ons tot mens? De vader die in staat is zijn zoon te vergeven in ‘De verloren zoon’? De Samaritaan die het begrip ‘mijn naaste’ goed begrepen heeft? De herder die hemel en aarde beweegt om dat ene verloren schaap te redden? Bijbelverhalen bieden rijke leeskansen. Ze worden waardevoller als ze diepgaand gelezen worden."
Ja, goed, maar waarom dan die bijbelverhalen? Er is toch ook een rijke kinder- en jeugdliteratuur. Wat kunnen die oude verhalen uit de Bijbel betekenen in ons moderne leven? Kunnen jullie een concreet voorbeeld geven?
"Bijbel, en ook woorden als 'God' en 'geloof' durven al snel weerstand op te roepen. Ook actuele (en terechte) programma’s als Godvergeten maken het nog verwarrender om enerzijds het traditionele instituut Kerk en anderzijds de (geloofs)verhalen die het christendom biedt van elkaar te kunnen scheiden."
"Maar hoe je het ook draait of keert, bijbelteksten zijn een plezier voor onze geest. Meer nog: ze nemen een loopje met onze gewone gang van denken. Neem nu dat verhaal over het verloren schaap, dat is ronduit fascinerend. Veel mensen leven zich spontaan in in de figuur van de herder. We vinden van onszelf dat we altijd klaarstaan en we zorgen graag voor anderen. Mooi, maar er zit meer in dat verhaal. Waarom zet die herder zijn kudde - 99 schapen, kortom zijn hele hebben en houden - op het spel om dat ene schaap te redden? Geef toe: wat is dat ene schaap waard, als je er 99 andere hebt? 1 op 100, een klein percentage toch? Dat is toch een paradoxale gedachte, niet?"
"Of nog een voorbeeld: de Leviet en de priester kwamen toevallig voorbij een man, die halfdood aan de kant van de weg lag. De barmhartige Samaritaan was op reis, dus onderweg naar iets of iemand. Een zakenreis? Een familiebezoek? We hebben er het raden naar. En dan wordt het interessant: echt hulp bieden komt nooit gelegen, maar begint met je eigen (reis)doel even opschorten en dus kostbare tijd vrijmaken."
3 redenen om samen met kinderen in de bijbel te lezen
1 – Bijbelverhalen bieden rijke kansen voor begrijpend lezen door de vele betekenislagen.
2 – De bijbel draagt bij tot mens zijn door beelden aan te reiken, waarin kinderen zich kunnen herkennen en erkend voelen als mens.
3 – De intimiteit van het samen lezen van bijbelse verhalen verbindt generaties, jong en oud, groot en klein. In het samen lezen worden verhalen (terug) levend en ontstaat er een gedeelde wereld.
Met deze gids hopen we (beginnende) leraren godsdienst op weg te zetten in het almaar onbekendere domein van de bijbel.
Hoe maakt jullie boek het verschil bij leerkrachten?
"In dit boek herlezen we ‘begrijpend’ met jonge kinderen deze verhalen. Als we het hebben over ‘begrijpend lezen’ dan denken we vaak aan vraagjes kunnen beantwoorden over de tekst, de boodschap of de informatie eruit kunnen halen. Maar ‘begrijpen’ gaat om zoveel meer. Het gaat ook om lezen met je hart en met je hele zijn. Het betekent in de huid van die personages kruipen: aan den lijve voelen wat er nodig is, wat er speelt en wat er op het spel staat, en levenservaringen delen. Verhalen lezen – of dat nu literaire verhalen zijn of bijbelse verhalen - vraagt om inleving."
"Het boek is gaandeweg ontstaan. Zo zijn er tekeningen toegevoegd die ‘verstillen’. Ook filosofische mijmeringen, die klonken tijdens het samen lezen, hebben we toegevoegd. De boom op de voorkant wil dat mijmeren en stilstaan symboliseren. Op al die manieren hopen we met deze gids (beginnende) leraren basisonderwijs op weg te zetten in dit almaar meer onbekende domein. We vertrekken telkens vanuit de bijbeltekst, we maken een wandeling naar wat dat voor de mens vandaag betekenen kan en tot slot bieden we een realistisch-didactische schets."
"Zoals de titel zegt: het verhaal is nooit af. Elke keer als we lezen roept de tekst weer nieuwe vragen op. Godsdienstlessen zijn einde-loos, zonder einde, in de zin dat het verhaal altijd opnieuw een begin vormt om het leven en ons mens zijn op een andere manier te ervaren. Meer mens worden, niet in de zin van hoger, beter of meer ontwikkeld, maar ‘heelmakend’ - opgaand in het grotere geheel."
Wat heeft de ontwikkeling van het boek met jullie als schrijvers gedaan? Wat mogen we nog verwachten?
"Wat echt wel kansen bood, was de samenwerking tussen de vakken taal en godsdienst. Op die manier konden we dieper ingaan op wat lezen betekent. Ook boeiend was het om zelf te ervaren wat samen lezen kan betekenen, samen een bijbeltekst lezen en daarover in gesprek gaan met elkaar: wat staat er in het verhaal en wat staat er niet? Wat is er vreemd in het verhaal? Wat roept dat verhaal bij ons op? Geef toe, dat is niet zo eenvoudig binnen een team, en ook wel erg spannend, want niet iedereen is even vertrouwd met de Joods-christelijke religie."
over expertisecentrum art of teaching
Het expertisecentrum Art of Teaching helpt jou als leraar om de kunst van het lesgeven nóg beter te beheersen. Iedereen weet het : leraar zijn is een vak apart. Het is niet altijd eenvoudig om je kennis én liefde voor het vak door te geven en je leerlingen zodanig te vormen dat zij zélf mee betekenis geven aan de wereld. De onderzoekers van Art of Teaching ontwikkelen dag in dag uit didactische expertise die verder rijkt dan louter efficiënte methodieken onder de knie krijgen. Al onze kennis delen wij graag met jou via navormingen, een aanbod op maat, leergemeenschappen, internationale netwerken, praktijkonderzoek en publicaties.