CLIL tot de vierde

Probleemstelling
CLIL (Content and Language Integrated Learning) is een innovatieve onderwijsvorm waarbij niettalige inhouden (bv. wiskunde, geschiedenis, lichamelijke opvoeding, …) in een andere taal worden
onderwezen. CLIL is één van de positieve geluiden in de berichtgeving rond het talenonderwijs in Vlaanderen, dat de laatste tijd te kampen heeft met heel wat negatieve bijklank. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat CLIL de taalbeheersing van de leerlingen een boost geeft (zie verder). Het huidige CLIL-landschap in het Vlaamse onderwijs telt ongeveer 100 secundaire scholen1. Dat aantal stijgt met ongeveer 20 scholen per jaar. Daar verrichten CLIL-leraren en hun collega’s vreemde talen elk bewonderenswaardige inspanningen, maar elk nog te veel op zichzelf.2 We stellen vast dat er zelden structureel overleg is tussen beide groepen leraren. Zo zal de taalleerkracht zelden of nooit inhouden uit de CLIL-les in de taalles integreren. Ook zal diezelfde taalleraar zijn leerlingen niet zo gauw talig coachen bij een taak die ze voor het CLIL-vak moeten uitvoeren. Taalen zaakvakleerkrachten maken ook geen afspraken over de manier waarop ze elkaar kunnen ondersteunen, bv. door een bepaalde taalstructuur die typisch is voor het CLIL-vak en die de leerlingen al vrij vroeg in het leerproces nodig hebben, qua timing naar voor te schuiven in het jaarplan vreemde taal. Taalstrategieën die in de taalles aan bod komen, gelden uiteraard ook in de CLIL-les. Maar meestal weten de CLIL-leerkrachten niet hoe daaraan gewerkt wordt in de taalles. Meer samenwerking tussen beide groepen leraren is dus aangewezen.
Doelstelling
Het PWO-project dat we met deze aanvraag beogen wil, gespreid over twee academiejaren, focussen op extra leerkansen voor de leerlingen die te halen zijn uit de samenwerking tussen taal- en
CLIL-leraren van dezelfde school. Vanuit het werkveld is er vraag naar coaching en methodieken voor professionalisering i.v.m. CLIL. Met de methodiek van Lesson Study (zie verder) en het opzetten van vakoverschrijdende professionele leergemeenschappen (CLIL / vreemde talen) wordt een drievoudig doel bereikt: (1) inspelen op de onderzoeksvragen van het werkveld, (2) versterken van noodzakelijk vakoverschrijdend overleg en (3) het verzamelen van good practices, van waaruit tools uitgewerkt worden voor ondersteuning van andere CLIL-scholen en leraren in opleiding.
De doelstellingen zijn:
- Schoolinterne professionele leergemeenschappen opzetten en begeleiden aan de hand van de Lesson Study-methodiek, waardoor gemengde lerarengroepen (CLIL-leraren en hun collega’s
vreemde talen) samen nadenken over cruciale onderzoeksvragen over het leerproces van hun leerlingen. Hierdoor wordt interne samenwerking en professionalisering gestimuleerd.
- Data verzamelen die een antwoord bieden op de onderzoeksvragen die de leergemeenschappen zelf naar voor schuiven: verslagen, observaties, interviews met voorbeeldleerlingen, video’s
en geluidsopnames, …
- Alle inzichten verwerken in een digitale tool ter ondersteuning van de professionalisering van leraren secundair onderwijs, studenten lerarenopleiding en collega’s-lectoren (zie verder).
Doelgroep
De titel van het project is ‘CLIL tot de vierde’ omdat we vier verschillende doelgroepen beogen: de leerkrachten uit het secundair onderwijs, de CLIL-leerlingen van het secundair onderwijs, de studenten van de lerarenopleiding BaSO: studenten geschiedenis, wiskunde, lichamelijke opvoeding, Frans, Engels, de collega’s-lectoren van de lerarenopleiding: voorlopig enkel LER Brabant en enkel de hoger vernoemde vakken, maar met de mogelijkheid om uit te breiden naar andere vakken, naar LER Limburg en naar andere lerarenopleidingen.
Activiteiten
Jaar 1: het opzetten en begeleiden van lessen co-teaching in drie Lesson Study-cycli in het secundair onderwijs: werken met een multidisciplinair team voor drie verschillende vakken (wiskunde,
geschiedenis, LO) met taal- en CLIL-leerkrachten, het verzamelen van data en ondersteunend materiaal, digitale tool voorbereiden: resultaten bekijken van het PWO-project ‘Flipped classroom’ en
overleg met informatici.projectgroep UCLL wordt een aantal keer per jaar uitgebreid met studenten van OF3 OPO participatie.
Jaar 2: het opzetten en begeleiden van lessen co-teaching in drie Lesson Study-cycli voor dezelfde drie vakken, in drie andere secundaire scholen, daarmee gepaard: het verzamelen van data en ondersteunend materiaal, studenten OF3: keuze ‘smaakmaker’ CLIL in workshop OPO Wereldburger of ‘prikkels’ CLIL in lessen vakdidactiek (OF2) bij wiskunde, LO, geschiedenis, talen ➜ de projectploeg bereidt die les voor, met filmpjes en data uit jaar 1, werkveld: professionalisering met digitale verwerking/tool. We denken hierbij aan type webquest (MOOC-achtig) en/of nascholing. We willen de betrokken leerkrachten secundair onderwijs bevragen over hun voorkeuren/noden en in onderling overleg bepalen welke vorm de tool zal aannemen, student informatica afstudeeronderzoek of student met andere vakkencombinaties met ICTskills wordt betrokken indien mogelijk. Studenten van banaba meertalig onderwijs (BaMO) worden uitgenodigd om mee te werken via hun praktijkonderzoek en werkplekleren. Inzichten vanuit het project Flipped classroom van collega David Stienaers en co worden meegenomen.
Verwachte projectresultaten
Resultaat van Lesson Study: bestand van filmpjes, uitgewerkte lessen, observaties van en interviews met leerlingen, digitale professionaliseringstool voor leraren secundair onderwijs en studenten LER, didactisch pakket van CLIL ‘smaakmakers’ voor studenten LER BaSO OF3 en CLIL ‘prikkels’ voor studenten OF2 met één van volgende vakken: geschiedenis, LO, wiskunde, Frans, Engels, artikels in vaktijdschriften geschiedenis, LO, wiskunde, Frans en Engels, artikel in tijdschrift lerarenopleiders VELON/VELOV, bijdragen op studiedagen zoals CLIL-studiedag van de overheid, presentaties op posterbeurs BaSO en onderzoekscarrousel BaMO (afstudeeronderzoeken).