Verhogen van veerkracht tijdens en na zwangerschap. Veerkrachtige eerste 1000 dagen

Probleemstelling: De periode tijdens en na een zwangerschap (eerste 1000 dagen) is een ingrijpende tijd in een levenscyclus van jonge ouders en heeft tevens een invloed op de ontwikkeling en het gedrag van het kind. Naast fysiologische veranderingen bij de moeder, zijn er ook op sociaal en psychisch vlak aanpassingen nodig (adaptation into mother & fatherhood). Deze aanpassingen gebeuren niet altijd naadloos en vragen in sommige omstandigheden meer begeleiding dan momenteel aangeboden wordt door hulpverleners. Aandacht voor psychische aspecten binnen deze perinatale zorg gebeurt niet systematisch en is onvoldoende ondersteund met praktisch werkbare tools. Het Vlaams preventiebeleid (pilootprojecten perinatale geestelijke gezondheidszorg5, resolutie vroegdetectie postnatale depressie6) zet in op de ontwikkeling van methodieken en tools om de gezondheid in de brede zin te bevorderen. De nieuwe definitie van ‘Gezondheid’ wordt gedefinieerd als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven [1]. Mentale weerbaarheid of veerkracht wordt gedefinieerd als de vaardigheid om uitdagingen, stress en tegenslag in het leven aan te kunnen en te kunnen bolwerken [2]. Veerkracht is een beschermende factor in het ontwikkelen van psychische problemen. Vroegtijdig focussen op veerkracht verhogende factoren is cruciaal als preventie van psychisch onwelbevinden7.
Doelstelling: We focussen met dit PWO project op (1) het vroegtijdig en accuraat detecteren van veerkracht-bepalende concepten en (2) het verhogen van veerkracht binnen het gezin in de periode van zwangerschap tot de eerste 1000 dagen in het leven van een kind. Het doel is het ontwikkelen, testen en integreren* van een toolbox (meetinstrumenten, interventies, doorverwijs- en opvolgingsplan) in een mobiele applicatie om veerkracht tijdens cruciale ontwikkelingsfases bij zwangere vrouwen en jonge gezinnen met kinderen tot de leeftijd van 2 jaar te meten en te verhogen met behulp van effectieve interventiestrategieën.
Doelgroep: We focussen op de zwangerschap en de periode tot de leeftijd van het kind van 2 jaar (1000 dagen) omdat in het kader van de DOHaD hypothese (Developmental Origines of Health and Diseases) de impact van psychisch onwelbevinden bij de zwangere/moeder op haar eigen leven en dat van haar gezinsleden het grootst is. De eerste 1000 levensdagen worden gezien als de belangrijkste levensfase in de preventie en ontwikkeling van chronische fysieke en mentale aandoeningen in het latere leven, zoals o.a. depressie, obesitas, hart- en vaataandoeningen. We focussen hier op de vrouw en haar partner.
Activiteiten: Er zullen iteratieve experten-panels en focusgroepen met betrokken hulpverleners, zwangeren en moeders met partners georganiseerd worden (co-creatie) als voorbereiding op het ontwikkelen van de toolbox. Deze activiteiten worden vooraf gegaan door een doelgerichte literatuurstudie. Na goedkeuring van het ethisch comité, zal de toolbox uitgetest worden in een pilootstudie (test 1&2), met als doel de impact van de geïntegreerde toolbox in een bestaande Inter-act app en website8 op de veerkracht van de zwangere/moeder en haar partner in kaart te brengen.
Verwachte projectresultaten: Aan het einde van dit onderzoeksproject zal er (1) een veerkracht model met concepten en meetinstrumenten voor deze doelgroep worden opgeleverd, (2) een matrix van veerkracht verhogende interventies voor de verschillende concepten (tailored) binnen deze doelgroep, (3) een uitbreiding van de bestaande Inter-act app met het veerkracht model voor het deel psychisch welbevinden op basis van de resultaten uit (1) en (2). De uitbreiding van de Inter-act app (beta versie) zal (4) getest worden in een pilootstudie met toekomstige en jonge ouders met kinderen tot de leeftijd van 2 jaar op effecten (voor- en nameting) en user experience. Valorisatie wordt ingebouwd via meerdere paden: (1) de toolbox wordt toegevoegd* aan een bestaande app vanuit een eerder PWO telemonitoring/-coaching en recent gestart Inter-act onderzoek (FWO) waarbij gefocust wordt op gezonde voeding en beweging evenals op welbevinden. Dit laatste aspect is minimaal uitgewerkt en wordt vanuit dit project uitgebreid. De mobiele applicatie (app, dashboard) kan aangewend worden door de vrouw/moeder en haar partner (zelfmanagement) om veerkracht te bepalen, hen hierbij te ondersteunen (informatief en emotioneel) en hen zo nodig door te verwijzen (sociale kaart, bestaande netwerken), (2) een train-the-train module voor hulpverleners (gezondheid en welzijn) wordt voorbereid. Onderdelen hiervan worden ingezet in relevante opleidingen binnen UCLL.