bierlogo

Het TETRA Whey’coholic project (2022-2024), is een samenwerking tussen UCLL en KU Leuven met als doel wei als innovatieve en duurzame grondstof te gebruiken voor de productie van bieren

Wei is een nevenproduct dat in grote hoeveelheden gegenereerd wordt bij de verwerking van melk tot andere zuivelproducten zoals kaas, matten of yoghurt. Bij de productie van bv. 1 kg kaas wordt gemiddeld zo’n 9 L wei geproduceerd. Deze wei bevat echter nog waardevolle componenten zoals lactose (30-60 g/L) en proteïnen (6-10 g/L). 

Grote zuivelbedrijven beschikken over heel wat technologieën om wei hoogwaardig te verwerken en te commercialiseren. Kleine en middelgrote zuivelverwerkers hebben momenteel echter weinig valorisatiemogelijkheden voor deze reststroom: hun wei wordt hoofdzakelijk gebruikt voor veevoeder, soms voor biogasfermentatie, uitgereden over het land of geloosd als afval. 

Dit project onderzocht innovatieve manieren om wei deels of volledig te gebruiken als alternatief voor brouwwater, wat bijdraagt aan een duurzamer brouwproces met een lager water- en moutverbruik.

brouwproceswei
brouwproces met wei

Aanpak van het onderzoek en resultaten

marktonderzoek

Binnen het project werd eerst een marktonderzoek uitgevoerd naar verschillende soorten wei (koe-, geiten- en schapenwei) afkomstig van de kaasproductie. Voor elk soort wei werd een uitgebreide chemische en microbiologische analyse uitgevoerd, waarbij parameters zoals pH, lactose, melkzuur, eiwitten en mineralengehalte in kaart werden gebracht. Deze componenten spelen een cruciale rol in het brouwproces en beïnvloeden de eigenschappen van het uiteindelijke bier. Ook de bewaarbaarheid van de verschillende wei types werd onderzocht met het oog op stockage en transport tussen zuivelaars en brouwers.

testfase: bier

Vervolgens werden de verschillende wei stromen ingezet om diverse bierstijlen te brouwen, waaronder stout, blond, pils en laag-alcoholische bieren. De brouwexperimenten begonnen op laboschaal en werden vervolgens opgeschaald naar een pilootbrouwerij. In totaal werden 21 verschillende bieren gebrouwen en geanalyseerd op fysico-chemische en sensorische eigenschappen. De resultaten toonden aan dat brouwwater volledig vervangen kan worden door wei, zonder dat dit leidt tot een ongewenste kaas- of melksmaak. Wel bleek wei afkomstig van geitenmelk een langere filtratietijd te veroorzaken. De natuurlijke lactose in wei zorgde voor een rondere, vollere smaak, terwijl de verouderingseffecten op het bier beperkt bleven.

testfase: spirits

Naast bierproductie werd in het tweede luik van het project geëxperimenteerd met de productie van spirits op basis van wei. Hiervoor werden alternatieve micro-organismen onderzocht, waaronder Kluyveromyces-stammen, met of zonder toevoeging van lactose en co-inoculatie met Saccharomyces-gisten. Dit leidde tot de ontwikkeling van spirits met verschillende sensorische eigenschappen.

investeringsdossier

Tot slot werd ook een investeringsdossier opgesteld, dat inzicht biedt in de benodigde investeringen, kosten, regelgeving en andere relevante aspecten die noodzakelijk zijn voor het opzetten van een samenwerking tussen zuivelaars en brouwers.

Potentieel i.k.v. een circulaire economie

De resultaten van Whey’coholic project tonen aan dat door samenwerking tussen lokale brouwers en hoevezuivelaars nieuwe innovatieve en duurzame biersoorten op basis van wei ontwikkeld kunnen worden. Met dit project werd de techno-economische haalbaarheid van dit proces aangetoond in Vlaanderen. Het TRL niveau werd verhoogd van 3 naar 7. Met deze sprong in het innovatieproces werd de drempel weggewerkt om wei in Vlaanderen (en België) als duurzame en innovatieve grondstof te gaan gebruiken voor de productie van nieuwe speciaalbieren en spirits. Er werd aangetoond dat dit gebruik een meerwaarde bied voor zowel de zuivelaars als de brouwers/distilleerders en ze via lokale samenwerking hun competitiviteit kunnen verhogen. De opgedane kennis bied, samen met de feedback uit de proefsessies en het investeringsdossier, nu al de nodige handvaten aan de doelgroepondernemingen om hier zelf laagdrempelig mee te starten, zowel vanuit het perspectief van de zuivelaar als vanuit het perspectief van de brouwerij of distilleerderij. Verder onderzoek is niet meer nodig. Dit opent nieuwe perspectieven voor een circulaire aanpak binnen zowel de zuivel- als de brouwerijsector.

contact

Wil je meer weten over dit project of heb je specifieke vragen? Neem dan gerust contact op met onze experten:

Projectgegevens

  • Projecttype:  TETRA-project (VLAIO)
  • Project nr:   HBC.2022.0095: Whey’coholic: wei als innovatieve en duurzame grondstof voor de productie van bieren
  • Onderzoeksteam:  Hogeschool UCLL – Expertisecentrum Sustainable Resources
  • Onderzoekspartner:  KU Leuven - Gent - Laboratorium voor Enzym-, Fermentatie- en Brouwerijtechnologie
  • Periode:  01/10/2022 – 1/10/2024

Onderzoeksteam & begeleidingsgroep
In dit TETRA-project werd er samengewerkt tussen Hogeschool UCLL- Research & Expertise en KU Leuven - Gent. Het onderzoeksteam werd eerst geleid door Femke Sterckx (UCLL R&E) tot 31/12/23 en per 1/1/2024 door Jan Van Dierdonck (UCLL R&E), ondersteund door Gert De Rouck  (KU Leuven - Gent), als co-promotor.
Het team wordt vervolledigd door de onderzoeksmedewerkers Melda Marangoz en Tom Janssen (UCLL R&E) en Wouter De Sutter en Valérie Winne (KU Leuven - Gent).  
 

Met dank aan:

 VLAIO steunt TETRA-project 'Creative AI' voor de creatieve industrie | AP  Hogeschool