Expertisecentra Resilient People en Smart Organisations ontwikkelen met hun praktijkwetenschappelijk onderzoek een geïntegreerde benadering voor effectmeting binnen organisaties voor integrale jeugdzorg, meer specifiek voor contextbegeleidingsdiensten. Effectmeting evalueert systematisch de resultaten van interventies, programma's of activiteiten om te begrijpen of doelen worden bereikt en wat de impact is. Het agentschap Opgroeien zette effectmeting in 2018 en 2022 op de agenda als kwaliteitsthema. Binnen de integrale jeugdhulp kan effectmeting bijvoorbeeld inzicht geven in hoe goed bepaalde hulpverlening bijdraagt aan het welzijn en de ontwikkeling van jongeren en hun gezinnen. Het doel van het onderzoek is om zowel cijfermatige (kwantitatieve) als beschrijvende (kwalitatieve) methodieken te combineren voor een completer beeld van de hulpverlening aan jongeren en gezinnen.
Voorbij de cijfers. Een geïntegreerde benadering van effectmeting binnen de integrale jeugdzorg.
Nood aan beschrijvende en creatieve methodieken voor effectmeting
Veel organisaties hebben al stappen gezet om effectmeting te integreren in hun werking. Er zijn echter ook een aantal obstakels, zoals het uitwerken van concrete indicatoren, een gebrek aan interne expertise en draagvlak binnen de organisatie, en de behoefte aan meer beschrijvende en creatieve methodieken.
Momenteel wordt effectmeting vooral cijfermatig benaderd, met als doel verantwoording af te leggen. Beschrijvende methodieken kunnen ook de context en de eigen stem van jongeren en gezinnen binnenbrengen. Zo wordt niet alleen zichtbaar ‘wat’ er bereikt wordt, maar ook ‘hoe’ en ‘waarom’ iets wel of niet werkt in een bepaalde context. Daaruit kunnen waardevolle lessen worden getrokken.
Hoe we het onderzoek aanpakken
Het onderzoeksproject bestaat uit vier fasen:
Fase 1 - Theory of Change
Samen met jongeren, gezinnen en professionals ontwikkelen we een Theory of Change voor contextbegeleiding. Een Theory of Change is een beschrijving van hoe (we denken dat) verandering tot stand komt in een bepaalde context. Het maakt de benodigde tussentijdse effecten duidelijk om je ultieme doel (impact) vanuit je activiteiten te bereiken. Organisaties hebben vaak een goed zicht op het ultieme doel dat ze willen bereiken, hun missie. Ze maken gedetailleerde plannen voor de activiteiten die ze zullen doen. Maar hoe de activiteiten precies leiden tot het grote doel blijft vaak onder de radar. Meer weten? Bekijk dit filmpje over Theory of Change. Ook de stem van jongeren en gezinnen hebben we achterhaald door middel van trajectverhalen, een methodiek om het begeleidingstraject visueel en verhalend in beeld te krijgen. Deze methodiek wordt verder uitgewerkt in fase 2.
fase 2 - Indicatoren en methodieken
We bepalen met professionals welke onderdelen van de Theory of Change we vooral willen opvolgen en ontwikkelen geschikte indicatoren en methodieken. We evalueren samen met jongeren, gezinnen en professionals de relevantie en haalbaarheid van die methodieken, met speciale aandacht voor beschrijvende en kunstgebaseerde benaderingen die de context én stem van jongeren en gezinnen echt tot leven wekken. Dit alles leidt uiteindelijk tot een praktijkgericht draaiboek met verschillende scenario's voor een geïntegreerde benadering van effectmeting binnen contextbegeleidingsdiensten, met focus op tools, inspirerende voorbeelden en handvatten voor implementatie binnen organisaties.
fase 3 - Proeftuinen
We nemen de proef op de som en testen de scenario’s en het draaiboek in verschillende contextbegeleidingsorganisaties en verbeteren het op basis van de resultaten.
fase 4 - Duurzame implementatie
Samen met de sector en onder meer via rondetafelgesprekken met beleidsmakers en jeugdhulpkoepelorganisaties bekijken we hoe we het praktijkgericht draaiboek voor de geïntegreerde benadering van effectmeting zo duurzaam mogelijk invoeren binnen integrale jeugdhulp en daarbuiten. Dat doen we onder meer aan de hand van train-the-trainer programma’s, lerende netwerken en dienstverleningsaanbod.
Stand van zaken
Fase 1 is afgerond. Onze onderzoekers hoorden de stem van professionals tijdens drie workshops. Er was een brede vertegenwoordiging vanuit werkveld en beleid. Volgende partners droegen bij: Amber vzw, vzw Daidalos, De Wiekslag, Tonuso, CKG De Schommel, Junitas, Cocon vzw, vzw Sporen, Agentschap Opgroeien en Ouderspunt. De stem van kinderen, jongeren en gezinnen hoorden we via trajectverhalen. We gingen na welke effecten zij ervaren en hoe contextbegeleiding daaraan heeft bijgedragen. Bekijk het resultaat van de Theory of Change.
Fase 2 is in uitwerking. Fase 3 start vanaf januari 2025.
we hebben jou nodig voor fase 3 - Test onze methodieken voor effectmeting in jouw organisatie
We zoeken contextbegeleidingsdiensten die vanaf januari 2025 willen deelnemen. Jouw organisatie kan zo direct bijdragen aan betere ondersteuning voor kinderen, jongeren en gezinnen. Effectmeting geeft inzicht in wat werkt en wat niet, waardoor zorg en begeleiding effectiever en efficiënter worden. Door creatieve methodieken kunnen kinderen, jongeren en gezinnen hun stem laten horen en hun ervaringen en mijlpalen delen.
Over de onderzoekers
Marthe Vermeulen is onderzoeker binnen SPRONG van expertisecentrum Resilient People. Marthe was eerder al actief bezig met een impactmeting voor een traject dat veerkracht versterkt bij jongeren. Daarnaast werkt ze als klinisch therapeut in de geestelijke gezondheidszorg.
Evi Verdonck is kernexpert van SPRONG van expertisecentrum Resilient People en actief als senior onderzoeker in projecten rond agressie, grensoverschrijdend gedrag en effectmeting. Evi is ook betrokken met een ander onderzoek rond effectmeting van YAR Vlaanderen om een evaluatietool te ontwikkelen en implementeren in hun werking. Daarnaast is ze coördinator van het postgraduaat Praktijkgerichte Jeugdcriminologie.
Eva Wuyts is werkzaam binnen de kernlijn CIMIO van expertisecentrum Smart Organisations. Eva heeft al verschillende effectmetingen uitgevoerd voor onderzoek, zoals binnen sociale economie en arbeidszorg, en in dienstverlening, onder andere in het jeugdwerk en voor het Lazarus-project over overmatig alcoholgebruik. Daarnaast werkt ze als zelfstandige in bijberoep als consultant op het gebied van monitoring en evaluatie, voornamelijk binnen de ontwikkelingssamenwerking in België.