Een duurzame vrijwilligerswerking in WZC vanuit bewonersperspectief
Woonzorgcentra (WZC) staan in het middelpunt van maatschappelijke transformaties. Met vergrijzing, stijgende levensverwachting en vermaatschappelijking van zorg, moeten we als samenleving en gezondheidszorg, de samen- en zelfredzaamheid van (oudere) zorgvragers gaan verbeteren. Naast zorgprofessionals en mantelzorgers, dragen ook vrijwilligers hiertoe hun steentje bij. Deze vrijwilligers werken vooral mee aan de kwaliteit van zorg, door ondersteuning in zorggerelateerde en verwante taken zoals hulp bij het maaltijdgebeuren of zinvolle dagbesteding, maar vooral door hun inzet op het welzijn van de oudere (Vindevogel, 2019; Stott, 2014).
Onderzoek focust zich tot op heden voornamelijk op de samenwerkingsrelatie tussen vrijwilligers en professionals, en de rol en/of ervaringen van vrijwilligers (Vindevogel, 2019). Het perspectief van de zorgvrager, hier bewoner van woonzorgcentra, werd hierin tot nog toe niet tot zeer beperkt gehoord. De vraag die we ons moeten stellen is niet ‘Waarom is het nodig om het perspectief van de bewoner mee te nemen in het vrijwilligersbeleid?’, maar de meest terechte vraag is ‘Waarom niet?’. Een gedragen vrijwilligersbeleid kan immers een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven van ouderen, aan zinvol ouder worden. Maar het bevordert eveneens het welzijn van de vrijwilligers, mits ze activiteiten kunnen begeleiden die voor de ontvanger betekenisvol zijn (Jongenelis et al., 2022).
Vanuit de woonzorgcentra en vrijwilligersorganisaties zoekt men antwoorden op vragen als: is er een match tussen vrijwilliger en bewoner? Is er sprake van afhankelijkheid in de relatie? Wordt er ingespeeld op de noden van de bewoner? Welk systeem kan worden gehanteerd om de vrijwilligerswerking (afgestemd op het perspectief van de oudere) op te volgen?
Dit project heeft als doel een duurzame vrijwilligerswerking te ontwikkelen in WZC vanuit het perspectief van de bewoners. We doen dit door een antwoord te bieden op de vraag: Hoe kan een WZC inzetten op een vrijwilligersbeleid met gedeeld eigenaarschap, waarin het perspectief van de bewoner, naast dat van de andere betrokkenen, mee opgenomen én opgevolgd wordt?
Om dit te bereiken zal via participerende observatie en storyweaving getracht worden een voldoende breed beeld te krijgen op de noden/behoeften van de bewoners t .a.v. vrijwilligersinzet. Er wordt bekeken welke interventies als meerwaarde worden omschreven, welke meerwaarde ervaren wordt en welke feedback en tips de bewoners zelf formuleren. In een tweede deel van het PWO zal de focus liggen op het exploreren van methodieken om afstemming, opvolging en evaluatie van vrijwilligerswerking te kunnen garanderen in een WZC.
De onderzoekers beogen de troeven uit te kunnen werken in een praktische gids met handvaten om vrijwilligers binnen een WZC vanuit het bewonersperspectief en gedeeld eigenaarschap in te zetten en daarnaast aanbevelingen te geven tot duurzame opvolging van dit gedragen vrijwilligersbeleid. Dit zal gebeuren in cocreatie met de betrokken doelgroepen (bewoners, vrijwilligers, vrijwilligersverantwoordelijken - en organisaties,
en leidinggevenden van de deelnemende WZC), om zo tot een gedragen, impactvolle gids t e komen.