Ondersteuning voor professionele begeleiders voor online risico’s bij jongeren met een disharmonisch ontwikkelingsprofiel

‘Geheime instagram-netwerken waar kwetsbare jongeren donkere berichten delen’ was een meeslepende aflevering van het duidingsprogramma "Pano" waarin te zien was dat jongeren met  psychische problemen meer risico’s lopen online. Uit onderzoek zien we dat kwetsbare jongeren waaronder jongeren met ontwikkelingsstoornissen, gedrags- en emotionele problemen en verstandelijke beperkingen interesse tonen in digitale technologie (Alper, 2014; Vandries & Nijs, 2016), maar ook meer geconfronteerd worden met online risico’s zoals cyberpesten en victimisatie (Calis, 2014). Personen met een beperking zijn vaker slachtoffer van cyberpesten, online intimidatie en online sexting (Apestaartjaren, 2018; Alhaboby, al-Khateeb, Barnes, & Short, 2016). Jongeren die offline kwetsbaar zijn, zijn dat ook online. Zij zijn makkelijker te beïnvloeden, gevoeliger voor verslaving, gevoeliger voor afwijzing en manipulatie.

Dat kwetsbare jongeren blootgesteld worden aan deze online risico’s weten we ondertussen wel, maar hoe ga je het beste met deze online risico’s om? Hoe zorg je ervoor dat je zowel de jongere als de begeleider op een adequate manier kan ondersteunen in de omgang hiervan? We startten een actieonderzoek waarin we een antwoord op deze vragen zoeken door een handelingskader te ontwikkelen om risicovol sociaal mediagebruik curatief te begeleiden. En dat doen we niet zomaar, we vertrekken hierin van de invloed van (de fase van) socio-emotionele ontwikkeling op het (risicovol) onlinegedrag. De emotionele ontwikkeling in kaart brengen is noodzakelijk voor een goede beeldvorming en om het gedrag van jongeren correct te kaderen (Došen, 2011). Zoekt de jongere online risico’s op omdat hij zich onveilig voelt? Zich wilt prikkelen of beïnvloedt wordt door zijn omgeving? Vanuit het kader van emotionele ontwikkelen trachten we de oorzaken van bepaald gedrag te kaderen, zodat de begeleiding hierop afgestemd kan worden.

Waarom dit onderzoek? Enerzijds omdat we de (nu nog) beperkte kennis over de invloed van de socio-emotionele ontwikkeling op (risicovol) mediagebruik bij kwetsbare jongeren willen verruimen. Anderzijds omdat we praktijk ondersteunende maatregelen willen ontwikkelen, specifiek voor deze kwetsbare jongeren. Dit stemt zowel het mediagebruik af op de reële noden en mogelijkheden van de doelgroep enerzijds, anderzijds krijgen professionals ook concrete handvaten.